Trả lời bạn đọc 12.9.2022
Trong nước, ngày 8.4, giá bán lẻ xăng dầu tại vùng 1 (gần cảng, gần kho, nhà máy...) của Petrolimex phổ biến như sau: xăng RON 95-V có giá 25.210 đồng/lít, xăng RON 95-III 24.800 đồng/lít, xăng E5 RON92 23.910 đồng/lít, dầu diesel 20.980 21.610 đồng/lít, dầu hỏa 21.010 đồng/lít. Giá bán lẻ cùng các mặt hàng này tại thị trường vùng 2 (xa cảng, xa kho, xa nhà máy...) sẽ cao hơn trên dưới 500 đồng/lít.6 chất dinh dưỡng quan trọng nam giới rất cần nhưng thường bị thiếu
Theo một số đại lý kinh doanh cà phê ở Tây nguyên, hiện tại lượng hàng trong dân không còn nhiều trong khi một số doanh nghiệp có nhu cầu lớn trong việc phải có hàng để giao theo hợp đồng nên liên tục nâng giá, gom hàng. Giá cà phê tăng quá nhanh và quá cao như hiện tại khiến một số doanh nghiệp không kịp trở tay khi đã ký hợp đồng trước với đối tác, gom hàng sau nhưng giá tăng nhanh dẫn tới việc không gom đủ hàng phải đối mặt nguy cơ phá sản. Hiệp hội Cà phê - Ca cao (VICOFA) cũng thừa nhận đã xảy ra một số trường hợp tranh chấp do không giao hàng đúng hợp đồng và các đối tác đã phải đưa nhau ra tòa.
Mua camera an ninh để yên tâm du xuân cần chú ý điều gì?
Thông qua khảo sát được Báo Thanh Niên tổ chức, một số lượng lớn độc giả đã thể hiện sự tin tưởng vào khả năng chiến thắng của đội tuyển Việt Nam trong trận đấu quan trọng vào tối nay. Đặc biệt, phần lớn những người tham gia dự đoán cho rằng Việt Nam sẽ giành chiến thắng trước Thái Lan với tỷ lệ lên đến 60%, trong khi chỉ có 9% nghiêng về đội chủ nhà và 31% cho rằng đôi bên sẽ hòa.Dự đoán này phản ánh sự lạc quan của người hâm mộ Việt Nam về phong độ ổn định của thầy trò HLV Kim Sang-sik trong suốt giải đấu, đặc biệt là màn trình diễn ấn tượng trong trận chung kết lượt đi tại sân Việt Trì vào ngày 2.1 - đội tuyển Việt Nam đã thể hiện sự vượt trội về chiến thuật cũng như tinh thần thi đấu và thắng với tỷ số 2-1.Một trong những yếu tố quan trọng khiến người hâm mộ tin vào chiến thắng của Việt Nam chính là sức mạnh của đội tuyển dưới sự dẫn dắt của HLV Kim Sang-sik. Đội tuyển Việt Nam đã cho thấy sự ổn định về mặt chiến thuật, đặc biệt trong các trận đấu lớn, với sự linh hoạt trong cách triển khai tấn công cũng như phòng ngự.Bên cạnh đó, các cầu thủ Việt Nam đang sở hữu phong độ tốt và tinh thần thi đấu quyết tâm. Cộng thêm sự tự tin từ chiến thắng ở lượt đi, đội tuyển Việt Nam đang có tất cả những yếu tố cần thiết để tạo nên một kết quả khả quan tại Rajamangala.Dù vậy, đội tuyển Thái Lan vẫn là một đối thủ rất mạnh. Với bề dày thành tích và đội hình chất lượng, đội bóng xứ Chùa Vàng chắc chắn sẽ không dễ dàng chịu thất bại ngay trên sân nhà. Họ sẽ có sự cổ vũ nồng nhiệt từ các CĐV, và đây là một yếu tố giúp họ duy trì sức mạnh tinh thần trong các trận đấu lớn.Tuy nhiên, nhiều người nhận định rằng Thái Lan có thể gặp khó khăn khi đối đầu với một Việt Nam đã thể hiện sự kỷ luật và chiến thuật sắc bén. Hơn nữa, Thái Lan cũng phải đối mặt với áp lực lớn khi không được phép để thua tại Rajamangala nếu muốn giữ lại chiếc cúp AFF Cup.Mặc dù Thái Lan sở hữu lợi thế sân nhà, nhưng với phong độ hiện tại của đội tuyển Việt Nam, cùng với sự tự tin và tinh thần thi đấu cao, một chiến thắng cho đội khách không phải là điều quá bất ngờ. Trận chung kết lượt về AFF Cup 2024 sẽ là một trận đấu kịch tính và đầy thử thách, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đội tuyển Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin hướng đến một chiến thắng ngay tại Bangkok để lần thứ 3 trong lịch sử đăng quang ngôi vô địch Đông Nam Á.Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.Thái Lan thua Việt Nam Thái Lan thắng Việt Nam Thái Lan hòa Việt Nam Xem ASEAN Mitsubishi Electric Cup 2024 trực tiếp & trọn vẹn trên FPT Play, tại: http://fptplay.vn
"Đe dọa nước khác là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật quốc tế và cả Hiến chương Liên Hiệp Quốc", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei nói trong cuộc họp báo ngày 17.2 về tuyên bố mới đây của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.Trước đó một ngày, Thủ tướng Netanyahu nói Israel và Mỹ quyết tâm ngăn chặn tham vọng hạt nhân và sự ảnh hưởng của Iran tại khu vực Trung Đông. Tuyên bố được đưa ra sau khi ông Netanyahu gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tại Jerusalem."Trong 16 tháng qua, Israel đã tung cú đấm uy lực lên trục khủng bố của Iran. Dưới sự lãnh đạo mạnh mẽ của Tổng thống (Mỹ Donald) Trump, tôi chắc chắn rằng chúng ta có thể và sẽ hoàn tất công việc", ông Netanyahu nói.Trong thời gian đó, Israel đã giao chiến với các nhóm thân Iran gồm Hamas tại Dải Gaza, Hezbollah tại Li Băng và Houthi tại Yemen. Các nhóm này là thành viên của "Trục kháng chiến" chống Israel để thể hiện tình đoàn kết với người Palestine.Về phần mình, Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố sẽ không để Iran trở thành quốc gia hạt nhân. Ông Rubio cáo buộc Iran hậu thuẫn các nhóm vũ trang, hành động bạo lực, gây bất ổn và những hành vi đe dọa hòa bình, ổn định của hàng triệu người tại khu vực.Trong tuyên bố ngày 17.2, người phát ngôn Baqaei nói Iran đã bảo vệ chương trình hạt nhân của nước này và sẽ không ngần ngại tiếp tục làm vậy. Iran lâu nay tuyên bố chương trình hạt nhân của nước này chỉ có mục đích dân sự."Chương trình hạt nhân ôn hòa của Iran đang diễn ra và đã diễn ra trong 3 thập niên qua, dựa trên các quyền của Iran như một thành viên của Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân. Chắc chắn chúng tôi sẽ không thể hiện sự yếu đuối nào liên quan việc này", người phát ngôn tuyên bố và nhấn mạnh Israel sẽ không thể làm gì trước Iran.Truyền thông Mỹ gần đây loan tin rằng các cơ quan tình báo nước này dưới chính quyền của ông Trump và người tiền nhiệm Joe Biden đã đưa ra nhận định rằng Israel có khả năng tấn công cơ sở hạt nhân Iran trong năm nay.
Cuộc 'hội ngộ' bất ngờ của bộ ba 'Kính vạn hoa' sau 20 năm
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
